home icon ile ilgili görsel sonucu Prof. Dr. Özcan UZUN
Psikiyatri Uzmanı
 
 
PSİKOTERAPİLER

 

Psikoterapi

Psikoterapi, bireylerin duygusal ve davranışsal sorunlarının çözümünü, ruh sağlıklarının geliştirilmesi ve korunmasını amaçlayan tekniklerin genel adıdır. Psikiyatrist ile psikiyatrik hastalık/psikolojik temelli sorunlarının çözümü için kendisine başvuran danışan veya hasta arasında gerçekleşen "tedavi amaçlı işbirliği-iletişim" sürecidir. Psikoterapide belirli bir teori ya da paradigmaya dayanan, planlanmış bir tedavi yaklaşımı vardır. Psikoterapist bu yaklaşımın eğitimini almış bir uzmandır. Bu özelliğiyle psikoterapi danışmanlık, destek, koçluk, kişisel gelişim vb. süreçlerden ayrılır. 

Yöntem

Psikoterapi (psikolojik terapi veya konuşma terapisi), bir kişinin davranışını değiştirmesine ve problemlerini aşmasına yardımcı olmak için psikolojik yöntemlerin kullanılmasıdır.

Psikoterapi sorunun niteliğine göre bireysel, çift/evlilik terapisi, aile terapisi, ya da grup terapisi şeklinde uygulanabilir. Çoğu psikoterapi yöntemi karşılıklı konuşma şeklinde iletişim tekniği kullanır. Bazı psikoterapi türlerinde de İletişimde araç olarak yazmak, çizim, sanat terapisi, drama (rol yaparak, kurgulanan belli kişiyi/nesneyi canlandırma) ya da müzik kullanılabilir.

Psikoterapi sürecinde terapist ile danışan arasında kurulan ilişki temel alınarak danışanın yaşadığı sorunlar üzerinde çalışılır. Sadece psikolojik rahatsızlık yaşayan kişiler değil, hayatının herhangi bir alanında tıkanıklık yaşadığını hisseden ve yaşamını daha anlamlı bir şekilde sürdürmek isteyen herkes psikoterapi sürecine girebilir. Psikoterapi, terapistin danışan adına neyin doğru olduğuna karar vermesi ya da nasıl değişeceğini söylemesi değildir. Psikoterapist kendi kuramsal bilgilerini ve uygulama becerilerini kullanarak; danışanın kendisini tanıması, hayatına dair farkındalıklar yaşaması, daha sağlıklı ilişkiler kurması ve yeni çözüm yolları geliştirebilmesi için danışana ışık tutar.

Terapiler bazen sürelerine göre sınıflandırılır; birkaç hafta veya ay boyunca az sayıda seans kısa terapi (veya kısa süreli terapi) olarak sınıflandırılabilir, diğerleri, yıllarca düzenli seansların yapıldığı diğerleri uzun süreli olarak sınıflandırılabilir.

Hekim ruhsal rahatsızlıkları tedavi etmek için bir takım yöntemler ve teknikler uygulayabilir ki bu yöntem ve tekniklere göre de bir sınıflandırma yapmak mümkündür. Konuşarak, oyun oynayarak, resim yaptırarak, müzikle ve dokunarak tedavi gerçekleştirilebilir. Terapilerin büyük bir ekseriyeti konuşma üzerinde cereyan etmesine rağmen diğer terapi tekniklerinin de kullanıldığını görmekteyiz.

Psikoterapi Türleri

Bütüncül psikoterapi

Dinamik psikoterapi

Bilişsel psikoterapi: Bilginin işlenmesi sürecinde; temel kabullerdeki hatalardan kaynaklanan işlevi olmayan şematik kavramlar, zamanla olumsuz otomatik düşüncelere dönüşür. Sonuçta ortaya çıkan düşünsel, duygulanım ve davranış bozukluklarının sağıtımı bilişsel psikoterapinin alanına girmektedir. Kognitif terapi olarak da adlandırılmaktadır. Şema terapisi, düşünsel duygulanımcı davranış terapisi de bilişsel terapiden kaynaklanmıştır.

Davranışçı psikoterapi: Davranışta otomatik modelleme gibi öğrenmeler sonucunda ortaya çıkan bozukluklarda; duyarsızlaştırma, ödüllendirme gibi çeşitli teknikler yoluyla davranış değişikliği ya da davranışın frekansında azalma gibi sonuçlar sağlamaya yönelik terapilerdir.

Bilişsel - davranışçı psikoterapi: Klinik uygulamalar ve gözlemler psikoterapi süreci içinde, bilişsel-davranışçı yöntemlerin bir arada kullanılmasının etkin sonuçlar ortaya çıkarttığını görgül olarak göstermektedir. Günümüzde sıklıkla bu iki method bir arada kullanılmaktadır.

Varoluşçu psikoterapi

Sistemik psikoterapi

Geştalt psikoterapi

Diğer...

Psikoterapide kullanılan araçlar

Telkin (suggestion)
İnandırma (ikna, persuasyon)
Yol gösterme, rehberlik (guidance)
Danışma (counseling)

Boşaltma (catharsis)

Güdümsüz görüşme (non-directive interview)
Serbest çağrışım (free assocation)
Çözümlenme (düşler, sürçmeler, semboller..)
Açıklama ve yorumlamalar

Gevşeme, koşullama
Edimsel koşullama
Üstüne gitme (exposure)
Ödül-ceza teknikleri
Pekiştirme, söndürme

Çeşitli öğretme teknikleri